Dulavrat otu

Dulavrat otu

(Diğer adları: Dulkarıgömleği, Hanımyaması) Bileşikgiller familyasındandır. Anayurdu bilinmeyen, ülkemizde Doğu ve Kuzey Anadolu bölgelerindeki kırsal kesimde ve yol kenarlarında yetişen çokyıllık dayanıklı otsu bitkidir. Gölgelik ve nemli yerleri seven dulavratotu 30-60 cm. boylanabilir.

Dallara ayrılan dik bir gövdesi; iri yaprakları; yaz aylarında açan parlak morumsu ya da kırmızı çiçekleri vardır. Yapraklarının altı tüylü, damarlı ve beyaz renklidir. Çiçek yakınındaki yaprakları daha küçük olur. Çiçek bürgülerinin üzerindeki çengeller, kırda dolaşan hayvanların postuna takılır. Böylece bitkinin tohumu çevreye dağılır. Bitki, bu tohumlarıyla çoğalır.

Dulavratotunun rizomu (kökgövdesi) ve yaprakları inülin, uçucu yağ, tanen, acı glikozitler, mikrop kırıcı bazı maddeler ile alkaloitleri içerir. Bitkinin yaprakları, Doğu Anadolu bölgemizde sebze olarak yenir.

Romalılar döneminden beri sağlığa yararlı etkileri bilinen dulavratotunun bu tıbbi etkileri ve onlardan yararlanma yöntemleri
Kimyevi Terkibi: Bitki % 45 kadar inulin, protein, sitosterin, stigmasterin, eterik yağ, fitosterin, tanenler, yağlı maddeler, organik asidler, kalsiyum, fosfat ve sülfatları, sodyum, magnezyum, reçineler, acı maddeler vs. ihtiva eder. Tohumlarda arktin glikozidi, yapraklarda sepi maddeler, helmeli maddeler ve eterik yağ bulunmuştur.

Hangi Hastalıklarda Kullanılır: Bitki hücrelerin üremesini hızlandırır, dezenfeksiyon, idrar söktürücü, terletici tesirdedir. Deri hastalıları ( çıban, ekzemalar,iltihaplı sivilce (akne), ciltte yağ ifraz eden bezlerde bozukluklar , karaciğer hastalıklarında kullanılır.

Dulavratotu kökleri Halk tababetinde romatizma, basurlar, sıtma mide ülseri gastrit gibi yerlerde kullanılması tavsiye edilir.

Haricen romatizma, nikris, burkulma, berelnme basurlarda lapa halinde 1/10 nisbetinde terepentin yağı veya sert rakı tentürü ile romatizmalı yerlerin oğuşturulmasında; aynı nisbet dahilinde zeytin yağı karışımı ile saç dökülmesi hastalığına karşı kullanılır.

1. İdrar söktürücüdür.
2. Hafif müshil etkisi vardır.
3. Bedeni güçlendirici bir toniktir.
4. Kanı temizler.
5. Terleticidir.
6. Gut hastalığına karşı olumlu etkisi görülür.
7. Sindirim ve safra salgılarını artırarak sindirimi kolaylaştırır. İştahı açar.

Sayılan bu etkileri sağlamak üzere sonbaharda toprağı kazılıp çıkarılan kökü temizlenir. Dilimlenerek özenle kurutulur. 1 tatlı kaşığı kurumuş kökü 1 bardak suda kaynama noktasına getirilip ateş kısılır, ısıtma 10-15 dakika daha sürdürülerek hazırlanan dekoksiyondan günde üç kez birer bardak içilir.

Dulavratotu ayrıca deri sorunlarının tedavisinde etkili olur. Yağlı ve akneli ciltlere iyi gelir. Saçlardaki kepeği keser. Derideki yara ve ülserlerin iyileşmesini hızlandırır. Egzama ve sedef hastalıklarına karşı iyileştirici etkiler yapar.

Bu tür deri sorunlarına karşı olumlu etkilerini sağlamak üzere, bitkinin yapraklarıyla yara lapası hazırlanır. Şikâyet edilen yerlere lapa dıştan uygulanır. Ancak sedef hastalığı ve egzamada tedaviye iyileşme belirtileri görülene değin, uzun süre devam edilmelidir.

Dulavratotu romatizma ağrılarına karşı da etkili olur. Bu olumlu etkiyi sağlamak için, bitkinin körpe ve iri yapraklarının tüylü alt tarafı ağrılı yere konulup bezle sarılarak, gece boyu kaymadan orada kalması temin edilir. Bu uygulama o günkü ağrıların geçirilmesinde etkili olur. Kalıcı tedavi için yukarıda hazırlanan yara lapası bir tülbentin içine yayılarak romatizma ağrılı yere sarılmalı, tedaviye uzun süre devam edilmelidir