Saw palmiyesi

(Diğer adı: Saw palmiyesi-yemişi) Palmiyegiller familyasındandır. Anayurdu ABD'nin güney bölgeleridir. Adını, 19. yüzyılda yaşamış olan Amerikalı bitkibilimci Sereno Watson'dan alan bu palmiye türü, kıyılardaki kumluklarda, otlaklarda ve çam ormanlarında yetişir. 2-3 m. kadar boylanabilir ve yanından verdiği piçlerle ana gövdenin çevresinde geniş alana yayılır. Bu görünüşüyle alçak boylu çalı formlu ve tek türü olan bir palmiyedir.

Gövdesi genellikle toprak altındadır. Ender olarak toprak üstü gövdesi görülür. Topraktan çıkıp 1 m'ye kadar uzayabilen yelpaze biçimli yaprakları, derin bölümlü, yeşil ya da mavi-yeşil renkte ve üzerleri mumsu görünüştedir. Çiçek sapları da topraktan çıkar, iki eşeyli beyaz çiçekleri sonbahara doğru olgunlaşarak koyu mavi-siyah renkli, yuvarlak ya da elips biçimli meyvelere dönüşür.

Bu meyvelerin içindeki çekirdekler (tohumlar), toprağa ekildikten 3-6 ay sonra çimlenerek bitki çoğaltılır. Türkiye'de yetişmeyen bu palmiye türü, kuraklığa, rüzgâr ve don olaylarına karşı oldukça dayanıklıdır. Uzun süren donlardan sonra toprak üstü kesimlerini yitirse bile, havalar ısındığında toprak altı gövdesinden yeni yaprakları biter.

Serenoa palmiyesinin yemişleri, yüzyıllarca önce Kuzey Amerika'da yaşamış Maya uygarlığı insanı tarafından besin ve ilaç olarak kullanılmıştır. Bu yemişlerin tıbbi etkileri şöylece sıralanabilir:

1. Çok besleyici ve bedeni güçlendirici (tonik) etkileri vardır.

2. İştahı açar ve sindirimi kolaylaştırır.

3. Cinsel gücü artırıcı (afrodizyak) etkileri bulunduğu ısrarla ileri sürülmektedir.

4. İdrar yollarında antiseptik (mikrop kırıcı) etkiler yapmaktadır.

5. Son yıllarda yapılan araştırmalar, serenoa palmiyesi yemişlerinin, 50 yaşın üzerindeki erkeklerde büyük sorunlara neden olan prostat bezinin sağlığını olumlu yönde etkilediğini ortaya koymuştur. Bilindiği gibi, erkeklik hormonu testosteron, prostat bezi hücrelerinin bölünerek sayılarının artmasına ve dolayısıyla bu bezin büyümesine neden olmaktadır. Serenoa palmiyesi yemişleri, bu hormonun yarattığı bölünmeleri engelleyerek prostat bezinin büyümesini durdurmaktadır.

Bütün bu etkilerinden yararlanmak için Serenoa palmiyesinin olgun yemişleri sonbaharın başından kış ortalarına kadar toplanır. 1/2-1 tatlı kaşığı yemiş, 1 bardak suda kaynama noktasına kadar ısıtılır. Daha sonra ateş kısılarak 5 dakika daha ısıtma sürdürülür. Böylece elde edilen dekoksiyondan günde üç kez birer bardak içilir.