Nane

Ballıbabagiller familyasındaki aynı cinsten 25 kadar çokyıllık dayanıklı otsu bitkinin genel adı Nane'dir. Dünyanın tüm ılıman ve astropikal bölgelerine yayıldığı gibi ülkemizde de 7 türü yetişmektedir. Nemli ve gölgelik yerleri çok seven nane türleri, 3-100 cm. arasında boylanabilirler.

Dört köşe kesitli, kırmızımsı gövde ve dalları; karşılıklı dizilen, kenarları dişli, keskin ama hoş kokulu koyu yeşil yaprakları ve dal uçlarında kümeler oluşturarak temmuz-ağustos aylarında açan leylak, pembe ya da beyaz renkli çiçekleri vardır. Koyu kahverengi, minik taneli ve küremsi biçimli tohumları olur. Nane türleri, döktüğü tohumlarıyla çoğalır ya da çoğaltılır.

Türleri arasında en çok kültürü yapılanı (yani insan eliyle üretileni) Bahçe nanesidir (M. piperita). Bu türün yaprak, sap ve çiçeklerinde mentol, menton, jasmon vb. maddeleri içeren uçucu yağ ile tanen, reçine, acı bitki esansı ve bazı organik maddeler bulunur. Nanenin tazesi ya da kurutulmuşu baharat olarak kullanıldığı gibi ilaç, yiyecek ve parfümeri alanlarında da kullanım yeri bulur.

Hangi Hastalıklarda Kullanılır: Sğrıları rahatlaştırıcı, antispastik ve dezenfeksiyon te sirdedir. Koroner damarların tepkili (reflektor) genişlemesini tahrik eder. Kaşıntılar, kurdeşen, ekzemelara da kullanılır.

Nane halk tababetinde mide ve bağırsak ağrıları, gaz ve bozukluklar, bronşlu nezle, safra ve karaciğer hastalıkları, baş dönmesi, uykusuzluk, ağızda fena koku, melankoli, sara, nüzül (apopleksi) vesairede kullanılır.

Haricen nane haşlaması; diş ağrısı, diş etleri iltihabında ağızı çalkalama, deri sivilcelerinde kompres, kırmızı şarapta (1:10 nisbetinde bekletilerek) ağız kokularına karşı ağızı çalkalamakta ve içmekte (birer çorba kaşığı) sirkeli tentürde mide kanamalarında da kullanılır. Nane yağı basurları yağlamakta kullanılır.

Bileşen değerleri gıdanın yenilebilir 100 g'ı içindir.

1. Sindirim salgılarını artırdığından mide ve bağırsaklardaki sindirim işlemini kolaylaştırır.

2. İç organların kaslarında yatıştırıcı etkiler yapar.

3. İçerdiği uçucu yağlar nedeniyle mide bulantılarını keser. Gebelikteki ve yolculuklardaki kusma refleksini bastırır.

4. Mide ve bağırsak gazlarını söktürücü-dür.

5. Beden üzerinde güçlendirici (tonik) etkisi vardır.

6. Bağırsaklardaki kolit yaralarının iyileşmesinde etkili rol oynar.

7. Grip ve nezlede yüksek ateşin düşürülmesinde değerli bir yardımcıdır.

Bu etkilen sağlamak üzere, nane şöyle kurutulur: Bitki çiçek açmadan önce sap, yaprak ve goncalı dalları toplanıp çok sıkmadan demetler halinde bağlanıp gölgelik ve havadar yerlere asılır. Böylece kurutulmuş yaprak, sap ve çiçek goncalarından bir büyük tutamı alınır. Üzerine bir bardak kaynar su dökülüp 10 dakika demlendirilerek infüzyon hazırlanır. Hiçbir yan etkisi olmadığından istenilen sıklıkta içilir.

Nanenin yukarda sayılan tıbbi etkilerinden yararlanmak için, ikinci kullanım şekli, taze yapraklarının suyla damıtılarak nane ruhu elde edilmesidir. Böylece elde edilip piyasada satılan nane ruhunun 2-10 damlası bir şekerin üzerine damlatılarak alınır.