Cezayir menekşesi

Cezayir menekşesi

(Vinca Minor L.)

DİKKAT!: Bu Bitki Zehirlidir! Doktor Kontrolü Altında Alınmalıdır.

Zakkumgiller familyasında yer alan ve anayurdunun neresi olduğu bilinmeyen Vinca cinsi bitkilerden 4 türü ülkemizde yetişmektedir. Bunlardan Cezayir menekşesi (V. majör) konumuzu en çok ilgilendiren türdür. 30-40 cm. kadar boylanabilen, her zaman yeşil kalan, bol bol kök salan, yatarak uzayan gövdeli ve dik saplı, çokyıllık çalımsı bitkidir. Kalp biçimli ve ucu sivri koyu yeşil yaprakları karşılıklı dizilmiş durumdadır.

Birbirine yapışmış durumda 5 çanak yaprağı ve yalnızca dipleri bitişerek boru biçimini almış hafifçe yere doğru bakan açık mavi-morumsu ya da seyrek olarak beyaz renkli 5 taçyaprağı bulunan çiçekleri, mayıstan başlayıp yaz boyunca açar. Tohumlarını taşıyan meyvesi kapsül biçimindedir. Bitki, yerde yatarak uzayan dallarının köklenmesiyle ya da döktüğü tohumlarıyla çoğalır. Ancak çok ağır gelişen bir bitki olduğundan, şaşırtmaca yapılarak, yani yeri değiştirilerek gelişmesi hızlandırılır. Kirli havaya dayandığı ve bulunduğu yere iyice yayılarak toprağı iyi örttüğü için bahçelerde sevilerek yetiştirilir.

Topraküstü kesimleri kanser tedavisinde kullanılan ilaçların bileşiminde yer alan alkaloitleri içeren Cezayir menekşesinde, vinkarnin, izovinkamin, vinkamirin vb. alkoloitler ile tanen, organik asitler, karbonhidrat ve glikozitler bulunur. Bitkinin yaşken acı olan topraküstü kesimleri, kuruyunca hafif ekşi tat kazanır.

Kullanılan Kısımlar: Toprak üstü kısımlar kullanılır. Çiçek açma zamanında (Mayıs- Haziran aylarında) toplanır. Gölgede veya 50 derece kadar ısılı fırınlarda kurutulur. Kuru bitki; yeşil, kokusuz ve acı bir tattadır. Kabul edilen rutubet %12’ dir. Torba veya balya halinde paketlenir. Kuru ve havadar binalarda muhafaza edilir.

Kimyevi Terkibi: Sepi ve acı maddeler, acılı vinisin, vinkozid, glikozidi, minorin alkaloidi, rezerpinin, vinin, pubesin vs. ihtiva eder.

Hangi Hastalıklarda Kullanılır: Kan dindirici ve tansiyon düşürücü tesire sahiptir. Burun kanaması, rahim ve akciğer kanamaları, özellikle birinci derecede yüksek tansiyona karşı kullanılır.

Halk tebabetinde ishal, sıtma, öksürük, kan tükürmede kullanılır. Haricen ağız ve boğaz iltihaplarında (gargara), diş ağrılarında (ağız çalkalamak suretiyle), sulu ekzama ve deri sivilcelerinde (kompres olarak) kullanılır.

1. Doku ve damar büzücüdür. Peklik verici olarak diyare ve dizanterinin tedavisinde kullanılır.

2. Kanamaları ve sıvı kaybını önler: Diyare ve kolitte sıvı ve kan kayıplarını durdurur.

3. Kadınların aybaşı döneminde aşırı kan gelişini engeller.

4. Burun ve dişeti kanamalarına, ağız ülserleri ve boğaz ağrılarına karşı yararlı etkileri vardır.

5. Bedeni güçlendirici bir toniktir.

6. İdrar söktürücüdür.

7. İştah açıcıdır.

8. Şeker hastalığının tedavisine yardımcı olur.

9. Beyin daman hastalıklarında olumlu etkileri vardır. Zekâ açıcı ve beyin etkinliğini artırıcı olarak alınır. Tansiyonu düşürür.

Bütün bu etkileri sağlamak üzere, Cezayir menekşesinin topraküstü kesimleri ilkbaharda bitki çiçeklenmeden önce kesilip toplanarak gölge yerde kurutulur. 1-2 tatlı kaşığı kurumuş bitki karışımının üzerine 1 bardak kaynar su dökülüp 10-15 dakika süreyle demlendirilerek bir infüzyon hazırlanır. Bu infüzyondan günde üç kez birer bardak içilir.

Ayrıca Cezayir menekşesi etkili bir yara iyileştiricidir. Bunun için aynı infüzyon yaralara dıştan uygulanır.