Itır
Itır
Itır
Pelargonium graveolens
Diğer adları: Çoban iğnesi, Kokulu sardunya, Turnagagası) Sardunyagiller (Turnagagasıgiller) familyasındandır. Anayurdu Güney Afrika olmasına karşın, Akdeniz havzası ülkelerine çok iyi uyum sağlamışlardır. Ülkemizde Ege ve Akdeniz bölgelerinde çeşitli ıtır türleri süs bitkisi olarak pek yaygındır. 60 cm. kadar boylanabilen, kışın yapraklarını dökmeyen ama soğuğa ve özellikle dona karşı pek duyarlı çokyıllık bitkilerdir. Yuvarlak kesitli, yeşil renkli ve bol tüylü gövdeleri zamanla odunsulaşır. Derin girintili çıkıntılı, oya gibi süslü yaprakları ezildiğinde meyve, nane ya da hoş baharlı diğer kokuları salar. Açık veya koyu pembe ya da beyaz renkli hafif kokulu çiçekleri yaz mevsiminden sonbahara kadar açarlar. Bol güneşli olması koşuluyla her türlü toprakta yetişen ıtır türleri, tohumuyla ya da gövde çeliğiyle çoğaltılır.
Güzel görünümleri nedeniyle çoğu yerde süs bitkisi olarak yetiştirilen ıtır türlerinin yaprakları, çeşitli yiyecek ve içeceklere koku ve çeşni vermesi için katılır. Parfümeri endüstrisinde de sıkça kullanılan ıtırların meyve, nane ve hatta papatya kokan türleri de üretilmektedir.
Kimyevi Terkibi: (I-sitronelol, linalool, geraniol, mentol, seskviterpenler, alkolleri izomaslen, izovalerian ve pelargon asidinden ibaret) eterik yağ, sepi maddeler, vitamin C, provitamin A vesaire. Çiçekler boyama maddeler, pelargonin kloridi vs. ihtiva eder.
Hangi Hastalıklarda Kullanılır: Kabız, kan dindirici te sirdedir. İshal ve rahim kanamalarına karşı kullanılır.
Kullanılışı: Halk tababetinde kalp hastalarına, kan tazyiki, şeker hastalığına karşı haricen lapa halinde cerahatlı yaralar konur. Yemeklere koku vermesi için ahçılıkta kullanılır.
1. Sindirim sistemi üzerinde olumlu etkiler yapar. Hazımsızlığı giderir. Sindirimi kolaylaştırır.
2. Mide ve bağırsaklardaki aşırı gazları söktürür.
3. Diyareyi (ishal) keser.
4. Yabani ıtır ya da Solucanotu (P. endicherianum) adı verilen türünün kurt (solucan) düşürücü etkisi vardır.
Ancak bu etkileri sağlamak için, tüm ıtır türleri küçük dozlarla alınmalıdır. 2-5 gr. kadar kurutulmuş ıtır yaprağının üzerine 4 bardak kaynar su dökülüp 10-15 dakika süreyle demlendirilerek elde edilen infüzyon, günde iki-üç bardak içilebilir.
Ayrıca ıtır türlerinin cildi güzelleştirdiği ileri sürülmektedir. Bu etkinin sağlanması için yukarda tarifi verilen infüzyon dıştan ovularak cilde uygulanır.
