Fesleğen

(Diğer adları: Feslikan, Irıkan, Peslan, Reyhan) Ballıbabagiller familyasındandır. Anayurdu Güney Asya'dır. Ancak, Akdeniz havzası ülkeleri ile Türkiye'de Ege ve Akdeniz kıyı şeridinde sıkça yetiştirilmektedir. 10-40 cm. boylanabilen, biryıllık duyarlı otsu bitkidir.
Çok kokulu bir bitki olan fesleğen, bileşimi estragol, linelol, sineol ve pinen adı verilen maddelerden oluşan ve uçucu bir yağ olan fesleğen esansını içerir. Bu nedenle koku ve çeşni vermesi için yemeklere pişerken son anda katılır. Ayrıca sirke yapımında ve salatalarda kullanılır.
Kullanılan Kısımlar: Bitkinin topraküstü kısımları. Çiçek açma zamanında Temmuz-Ağustos aylarında toplanır. Bitki 20 cm. kadar alttan kesilir. Kalan kısımlardan tekrar yetişir. Bu suretle yılda birkaç ürün alınır. Kesilen kısımlar gölgede veya 35 derece ye kadar ısılı fırınlarda kurutulur. Kuru bitki açık yeşil renkte, karakteristik koku ve acı yakıcı bir lezzettedir. %12 rutubete müsaade edilir. Balya veya torba halinde paketlenir. Kuru ve havadar binalarda muhafaza edilir.
Kimyevi Terkibi: (Evgenolmetilhavikol, linalool, sineol, pinen, osimen vesaireden mürekkep) eterik yağ, acı maddeler, saponin eserleri, tanenler vs.
Hangi Hastalıklarda Kullanılır: Antispastik te siri vardır. Ağrıları keser , iltihaplanmaya karşı, terletici ve hafif uyarıcı. Mide ağrılarında ve bağırsak sancılarında, yorgunluk ve sinir buhranı, (depresyon) hallerinde tabik olunur.
Halk tababetinde, fesleğen nefes darlığı, boğmaca, bağırsak gazları, böbrek ve mesane iltihapları, dizanteri vesairede kullanılmasını tavsiye eder. Haricen diş etleri ağrılarında (ağız çalkalamakta) , taze usaresi de cerahatlı orta kulak iltihabında kullanılır.
1. Sindirimi kolaylaştırır. Mideyi yatıştırır.
2. Balgam, gaz ve idrar söktürücüdür.
3. Uyarıcı ve spazm çözücüdür.
4. Baş ağrısını giderir.
Bu etkileri sağlamak üzere kurutulduğunda genelde tıbbi niteliklerini ve kokusunu yitirdiğinden fesleğenin taze yaprakları ile infüzyon hazırlanır. 25-30 gram taze fesleğen yaprağı alınıp üzerine dört bardak kaynar su dökülerek ve 10-15 dakika süreyle demlendirilerek hazırlanan infüzyon, günde iki-üç bardak olarak alınabilir.
1. Fesleğen ayrıca öksürüğü keser.
2. Sinirleri güçlendirici etki yapar. Bu etkilerinin sağlanması için, de, fesleğen tohumlarının kaynar su içinde 15-20 dakika süreyle demlendirilmesiyle hazırlanan infüzyon günde iki kez alınabilir.
3. Bitki, bedeni güçlendiren tonik etkisi de yapar. Bu etkinin sağlanması için taze fesleğen yaprakları şarap içinde birkaç saat bekletildikten sonra bu şaraptan içilir.