Sığır Kuyruğu

Diğer adı: Yünotu) Sıracagiller familyasındandır. Kuzey Yarıküre'nin ılıman bölgeleriyle, özellikle Avrasya'nın doğu kesiminde yaygın olarak yetişir. Ülkemizde de yol, bahçe ve tarla kenarlarında sıkça görülür. 60-200 cm. arasında boylanabilen, ikiyıllık dayanıklı otsu bitkidir. Sarımsı renkli ve yuvarlak kesitli, dayanıklı, ince tüylerle kaplı, dik ama dallara ayrılmayan yapıdaki gövdesi ve bitkinin birinci yılında, tabanında rozet şekli oluşturan, ikinci yılında gövdesinden de uzayan iri yaprakları vardır.

Sığırkuyruğu birinci yılını çiçeksiz geçirir, ikinci yılının yaz ortasından başlayarak, sonbahara kadar, gövdenin ucunda başaklar oluşturan parlak sarı renkli çiçekler açar. Bu çiçekler olgunlaşınca içinde tohumlarını taşıyan iki gözlü kapsülü olan meyvelere dönüşür. Güneşli; soğuktan ve rüzgârdan korunmalı yerleri seven sığırkuyruğu bitkisi, suyu iyi akıntılı olmak koşuluyla bitek olmayan topraklarda bile yetişir. Döktüğü tohumlarıyla çoğalır.

Sığırkuyruğunun yaprak ve çiçekleri, yapışkan bitki sıvısı, saponinler, uçucu yağ ve verbaskosit adı verilen flavonitler ile glikozitleri içerir. Bol miktarda nektar içeren çiçekleri, bal arılarını bitkiye çeker.

Hangi Hastalıklarda Kullanılır: Bitki balgam söktürücü yumuşatıcı tesire sahiptir. Tıbbi sığır kuyruğu çiçekleri öksürük, bronşit, nefes darlığı, boğmaca, karaciğer hastalıkları, ses kısıklığı, verem, ishal vesairede kullanılır.

Haricen boğaz ağrılarına gargara, (yapraklar) basurlar şişkinlikler, çıban ve kulak ağrılarına, lapa halinde kullanılması tavsiye edilir.

Bedene yararları Antik çağlarda da bilinen ve adı Homer'in destanlarında da geçen sığırkuyruğunun tıbbi etkileri ve bunlardan yararlanma yöntemleri şöyle sıralanabilir:

1. Balgam söktürücüdür.
2. Göğsü yumuşatır. Bronşit ve kronik öksürük durumlarında iyileştiricidir.
3. Solunum yolları mukozasının enfeksiyonlarında iyileştirici etkiler yapar.
4. Sesin boğuklaşması ve ses kısıklığı durumunda iyileştiricidir.
5. Mide üşütmesinde oluşan karın ağrısını geçirir.
6. İdrar söktürücüdür.
7. Sakinleştiricidir.

Bu etkileri sağlamak üzere, sığırkuyruğunun yaprakları yaz ortasında kahverengileşmeden önce toplanıp özenle kurutulur. Çiçekleri ise, yaz ortasından sonbahar başlarına kadar kuru havada toplanır gölge yerde ya da 40 dereceden sıcak olmayan yapay ısıtmalı yerde kurutulur. Bitki nemli yerde kalırsa tıbbi etkilerini yitirir.

Bu şekilde toplanıp kurutulmuş ve saklanmış olan yaprak-çiçek karışımından 1 tatlı kaşığı alınıp 1 bardak kaynar suda demlendirilerek elde edilen infüzyondan, günde üç kez birer bardak içilir.

Sığırkuyruğu, ayrıca etkili bir yara iyileştiricidir. Ciltteki yangıları da geçirir. Bunun için, körpe yaprak ve çiçekleri ezilerek bir yara lapası hazırlanır. Bu lapa şikâyetli yerlere dıştan uygulanır. Sığır kuyruğunun taze çiçekleri banyo suyuna katılırsa cildi yumuşatır ve sarı saçları parlaklaştırır.